Οι Radiohead κάνουν ένα ακουστικό ταξίδι στο 1995 για τα 30 χρόνια του «The Bends».

Σε μία εποχή που η νοσταλγία συχνά ντύνεται με γυαλιστερά επετειακά box sets και επανεκδόσεις γεμάτες bonus tracks, οι Radiohead επιλέγουν έναν διαφορετικό δρόμο.

Αντί να κυκλοφορήσουν μία πολυτελή επανέκδοση του εμβληματικού δίσκου τους «The Bends» για τα 30 χρόνια από την κυκλοφορία του, το συγκρότημα από την Οξφόρδη σκάβει βαθιά στα αρχεία του, ξεθάβοντας θησαυρούς που μοιάζουν με ξεχασμένες κασέτες σε κάποιο σκονισμένο πατάρι.

Και τι βρήκαν αυτή τη φορά; Ένα VHS από το 1995, με τον Thom Yorke να εμφανίζεται σόλο, σε μία ακουστική παράσταση που μοιάζει να κουβαλάει την ψυχή εκείνης της εποχής ανέπαφη μέχρι σήμερα.

«Βρήκαμε αυτή την κασέτα VHS με τον Thom να παίζει στο Horseshoe Tavern, στο Τορόντο, το 1995, για την κυκλοφορία του “The Bends”», έγραψαν οι Radiohead στα social media, με τον τόνο τους να κρύβει μία παιχνιδιάρικη έκπληξη, σαν να ανακάλυψαν ξαφνικά ένα χαμένο κομμάτι του παζλ της ιστορίας τους.

Και έτσι, αντί για remasters και επετειακές φανφάρες, μας χάρισαν 25 λεπτά μαγείας: μία σπάνια ματιά στον Thom Yorke, μόλις 26 ετών τότε, να ερμηνεύει με την κιθάρα του τραγούδια που θα γίνονταν ύμνοι μιας γενιάς.

Η συναυλία μαγνητοσκοπήθηκε στις 28 Μαρτίου 1995, στο Horseshoe Tavern του Τορόντο, στο πλαίσιο της Nu Music Night. ‘

Ο Thom Yorke, μόνος στη σκηνή, ανοίγει τη βραδιά με ακουστικές εκτελέσεις τραγουδιών από το «The Bends» όπως τα «(Nice Dream)», «High And Dry», «Street Spirit (Fade Out)» και «Fake Plastic Trees» – πριν κλείσει με το «Thinking About You» από το πρώτο άλμπουμ των Radiohead, «Pablo Honey».

Είναι μία στιγμή που τον αιχμαλωτίζει σε μία μεταβατική φάση: από το υβριδικό grunge του πρώτου δίσκου στην πιο ώριμη, μελαγχολική και πειραματική ταυτότητα που θα χαρακτήριζε το «The Bends» και τα μετέπειτα έργα τους.

Ακούγοντας αυτές τις ακουστικές ερμηνείες, νιώθεις σαν να κρυφοκοιτάς μέσα από μία χαραμάδα στο παρελθόν. Η φωνή του Thom Yorke, τρεμουλιαστή και γεμάτη ευαισθησία, πλαισιώνεται μόνο από τις χορδές της κιθάρας του, απογυμνώνοντας τα τραγούδια από τις πλούσιες ενορχηστρώσεις του δίσκου.

Το «High and Dry» γίνεται ακόμα πιο εύθραυστο, το «Street Spirit» πιο στοιχειωτικό, ενώ το «Fake Plastic Trees» αποκαλύπτει την καρδιά του μέσα από την απλότητα. Είναι σαν να βλέπεις έναν ζωγράφο να σκιαγραφεί τα πρώτα σχέδια ενός αριστουργήματος – η ουσία είναι εκεί, ακόμα ακατέργαστη, αλλά ήδη συγκλονιστική.

«The Bends»: Η γέννηση ενός μύθου

Το «The Bends», που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1995, ήταν η στιγμή που οι Radiohead ξέφυγαν από τη σκιά του «Creep» και άρχισαν να χαράζουν τον δικό τους δρόμο.

Το άλμπουμ, με παραγωγό τον John Leckie και ηχολήπτη τον Nigel Godrich – έναν άνθρωπο που θα γινόταν αργότερα ο «έκτος Radiohead» – συνδύαζε την ακατέργαστη ενέργεια της alternative rock με μία βαθιά συναισθηματική ευαισθησία και πειραματικές πινελιές.

Τραγούδια όπως το «Just», το «My Iron Lung» και το «Planet Telex» έδειξαν την ικανότητα του συγκροτήματος να ισορροπεί ανάμεσα σε δυναμισμό και εσωτερικότητα, ενώ το «Fake Plastic Trees» και το «Street Spirit» αποκάλυψαν έναν Thom Yorke που δεν φοβόταν να εκθέσει την ψυχή του.

Η συνεργασία με τον Nigel Godrich αποδείχθηκε καθοριστική. Ξεκινώντας ως ηχολήπτης εδώ, θα εξελισσόταν σε παραγωγό όλων των μετέπειτα δίσκων των Radiohead, από το «OK Computer» μέχρι το «A Moon Shaped Pool».

Το «The Bends» ήταν το πρώτο βήμα σε αυτή τη δημιουργική συμμαχία, ένας δίσκος που τοποθετήθηκε από το Rolling Stone ανάμεσα στα 500 Καλύτερα Άλμπουμ Όλων των Εποχών – και όχι άδικα.

Ενώ άλλα συγκροτήματα θα έσπευδαν να γιορτάσουν τα 30 χρόνια ενός τέτοιου δίσκου με επανεκδόσεις γεμάτες demos και live ηχογραφήσεις, οι Radiohead επιλέγουν να μας αιφνιδιάσουν.

Αντί για υλικό που θα μπορούσε να γεμίσει τις τσέπες των συλλεκτών, ανεβάζουν φωτογραφίες, συνεντεύξεις και αυτή την ανεκτίμητη VHS ηχογράφηση. Είναι μία κίνηση που ταιριάζει απόλυτα στη φιλοσοφία τους: να αφήνουν το παρελθόν να μιλήσει μόνο του, χωρίς περιττά στολίδια.

Και ίσως αυτή η επιλογή να είναι πιο ποιητική. Το να βλέπεις τον Thom Yorke το 1995, σε ένα μικρό χώρο του Τορόντο, να ερμηνεύει αυτά τα τραγούδια με την αθωότητα και την ένταση εκείνης της στιγμής, είναι σαν να ανοίγεις ένα παράθυρο στον χρόνο. Δεν χρειάζονται remixes ή πολυτελείς συσκευασίες – η μουσική, έτσι απλή και γυμνή, αρκεί.

Η ανακάλυψη αυτής της παράστασης έρχεται σε μία στιγμή που ο Thom Yorke παραμένει αεικίνητος.

Μόλις αυτή την εβδομάδα, ανακοίνωσε το νέο του συνεργατικό άλμπουμ «Tall Tales» με τον Mark Pritchard, συνεχίζοντας μία σχεδόν δεκαετή πορεία μακριά από τους Radiohead. Από σόλο δίσκους όπως το «The Eraser» και το «ANIMA», μέχρι soundtracks για ταινίες όπως το «Suspiria» και τρία άλμπουμ με τους The Smile, ο Yorke δείχνει να εξερευνά διαρκώς νέα μονοπάτια.

Παράλληλα, όμως, κάτι φαίνεται να κινείται στον κόσμο των Radiohead. Πρόσφατα, το συγκρότημα κατέθεσε αίτηση για τη δημιουργία μίας νέας νομικής οντότητας, μία κίνηση που ιστορικά προηγείται σημαντικών γεγονότων από το συγκρότημα – είτε πρόκειται για περιοδείες, είτε για επανεκδόσεις, είτε για νέους δίσκους.

Οι θαυμαστές κρατούν την ανάσα τους, αναρωτώμενοι αν μετά το «A Moon Shaped Pool» του 2016, οι Radiohead ετοιμάζουν την επόμενη μεγάλη δήλωσή τους.

Και ενώ γιορτάζουμε τα 30 χρόνια του «The Bends», αυτό το VHS από το 1995 μας καλεί να κοιτάξουμε πίσω με δέος, αλλά και μπροστά με ανυπομονησία. Γιατί με τους Radiohead, το ταξίδι δεν τελειώνει ποτέ – απλώς αλλάζει μορφή, σαν ένα όνειρο που δεν ξεθωριάζει ποτέ.