Η σκληρή καταστολή της καλλιτεχνικής έκφρασης στο Ιράν συνεχίζεται.

Ο Ιρανός τραγουδιστής Mehdi Yarrahi υποβλήθηκε σε 74 μαστιγώσεις ως τιμωρία για την κυκλοφορία ενός τραγουδιού που υποστήριζε τις γυναίκες που αφαιρούν τα μαντίλες τους (χιτζάμπ) σε ολόκληρο το Ιράν.

Ο Mehdi Yarrahi είναι γνωστός στο Ιράν για την πολιτικοποιημένη μουσική του και την κριτική του προς το καθεστώς. Η καριέρα του ξεκίνησε με πιο συμβατικά τραγούδια, όμως τα τελευταία χρόνια, η μουσική του έχει γίνει σύμβολο διαμαρτυρίας.

Η δικηγόρος του Yarrahi, Zahra Minoui, επιβεβαίωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η ποινή του πελάτη της είχε εκτελεστεί, δηλώνοντας ότι οι 74 μαστιγώσεις «εφαρμόστηκαν πλήρως και ολοκληρωτικά».

Ο Mehdi Yarrahi συνελήφθη αρχικά το 2023 μετά την κυκλοφορία του τραγουδιού «Roosarito», που μεταφράζεται ως «Η Μαντίλα Σου» στα Φαρσί.

Στο «Roosarito», ο Yarrahi τραγουδά: «Βγάλε τη μαντίλα σου, ο ήλιος δύει. Βγάλε το μαντήλι σου, άσε τα μαλλιά σου να κυλήσουν». Αυτοί οι στίχοι έγιναν σύμβολο της γυναικείας αντίστασης στο Ιράν.

Το Επαναστατικό Δικαστήριο της Τεχεράνης καταδίκασε αρχικά τον Mehdi Yarrahi σε φυλάκιση δύο ετών και οκτώ μηνών, καθώς και σε 74 μαστιγώσεις. Ωστόσο, η ποινή φυλάκισης μειώθηκε τελικά σε ένα έτος, αν και η τιμωρία των μαστιγώσεων παρέμεινε.

Αυτή η ποινή προκάλεσε σοκ και οργή, καθώς οι σωματικές τιμωρίες αυτού του είδους θεωρούνται απάνθρωπες.

Η υπόθεση του Mehdi Yarrahi έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαμαρτυριών και καταστολής στο Ιράν.

Έναν μήνα μετά τη σύλληψη του Yarrahi τον Αύγουστο του 2023, το Ιράν κατακλύστηκε από διαδηλώσεις για τη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατο της Mahsa Amini, η οποία πέθανε στα χέρια της αστυνομίας ηθών επειδή δεν φορούσε «σωστά» το χιτζάμπ της.

Η περίπτωση του Mehdi Yarrahi δεν είναι μεμονωμένη. Τον Ιανουάριο, ο Ιρανός pop καλλιτέχνης Amir Hossein Maghsoudloo, γνωστότερος με το καλλιτεχνικό όνομα Tataloo, βρέθηκε επίσης στο στόχαστρο του καθεστώτος και κρίθηκε ένοχος για βλασφημία, με την κατηγορία ότι προσέβαλε τον προφήτη Μωάμεθ.

Για το αδίκημα αυτό, ο Tataloo καταδικάστηκε σε θάνατο, σύμφωνα με αναφορές από διάφορα κρατικά μέσα ενημέρωσης στο Ιράν.

Μετά την επιστροφή του στο Ιράν το 2023 από την Τουρκία, ο Tataloo τέθηκε αμέσως υπό κράτηση για διάφορα εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης «πορνείας», της δημοσίευσης «άσεμνου περιεχομένου», καθώς και της διάδοσης «προπαγάνδας» κατά του ιρανικού κράτους.

Παρά το κλίμα καταστολής, Ιρανοί καλλιτέχνες εξακολουθούν να αποσπούν διεθνή αναγνώριση.

Στα Βραβεία Όσκαρ 2025, στις 2 Μαρτίου, οι Ιρανοί σκηνοθέτες Hossein Molayemi και Shirin Sohani κέρδισαν το της Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους για το έργο τους «In the Shadow of the Cypress».

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας τους, ανέδειξαν τη δύσκολη κατάσταση που επικρατεί στο Ιράν, δηλώνοντας: «Επίσης, το γεγονός ότι καταφέραμε να κάνουμε αυτή την ταινία υπό τις ιδιαίτερες συνθήκες της χώρας μας είναι ένα θαύμα. Ναι, αν επιμείνουμε και παραμείνουμε πιστοί, τα θαύματα συμβαίνουν.»

Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η καλλιτεχνική ελευθερία στο Ιράν

Η περίπτωση του Mehdi Yarrahi αναδεικνύει το συνεχιζόμενο ζήτημα των περιορισμών στην καλλιτεχνική ελευθερία και την ελευθερία έκφρασης στο Ιράν.

Οι αρχές συνεχίζουν να επιβάλλουν αυστηρούς κανόνες που περιορίζουν την έκφραση, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για καλλιτέχνες που υποστηρίζουν τα δικαιώματα των γυναικών ή αμφισβητούν τις παραδοσιακές πρακτικές.

Οι ποινές μαστίγωσης, που θεωρούνται από πολλούς διεθνείς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως μορφή βασανιστηρίου, εξακολουθούν να αποτελούν μέρος του ιρανικού συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο.

Το τραγούδι του Mehdi Yarrahi εντάσσεται σε ένα ευρύτερο κίνημα διαμαρτυρίας κατά της υποχρεωτικής χρήσης της μαντίλας στο Ιράν, που πυροδοτήθηκε από τον θάνατο της Mahsa Amini.

Οι διαμαρτυρίες που ακολούθησαν αποτέλεσαν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για το ιρανικό καθεστώς τα τελευταία χρόνια.

Πολλές γυναίκες στο Ιράν έχουν αφαιρέσει τα χιτζάμπ τους σε δημόσιους χώρους ως μορφή διαμαρτυρίας, παρά τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν από τις αρχές. Το τραγούδι του Mehdi Yarrahi έγινε σύμβολο αυτού του κινήματος, γεγονός που οδήγησε στη σύλληψη και την τιμωρία του.