Μία ενδιαφέρουσα ιστορία για το πώς το sampling εξελίχθηκε από μια αμφιλεγόμενη underground πρακτική σε βασικό στοιχείο της σύγχρονης μουσικής παραγωγής.

Σήμερα, οι DJs και οι μουσικοί παραγωγοί αποθεώνονται για τη δεξιοτεχνία τους στο sampling και τη δημιουργική εξερεύνησή τους στις δισκοθήκες τους.

Η πλούσια ανασκαφή σε ασυνήθιστα beats και η διεύρυνση των ηχητικών αναφορών αποτελούν σημείο αναφοράς για ένα τολμηρό καλλιτεχνικό όραμα. Στα σπάργανα όμως της hip-hop, το sampling ήταν μία πρακτική αμφιβόλου νομιμότητας, μπλεγμένη σε ηθικά ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων και θεμιτής χρήσης, που έφτασαν μέχρι και τη δεκαετία του 1990.

Το 1983, η δισκογραφική εταιρεία Tommy Boy Records της Νέας Υόρκης διοργάνωσε έναν διαγωνισμό, προσκαλώντας ανερχόμενους DJs να κάνουν το δικό τους remix το τραγούδι «Play That Beat, Mr DJ» των G.L.O.B.E. and Whiz Kid.

Η κριτική επιτροπή του διαγωνισμού αποτελούνταν από τους Afrika Bambaataa, Shep Pettibone και «Jellybean» Benitez.

Οι Doug DiFranco και Steven Stein, με τα ψευδώνυμα Double Dee και Steinski αντίστοιχα, δημιούργησαν το «Lesson One – The Payoff Mix», ένα πλούσιο μωσαϊκό ευρηματικών samples από τους James Brown, Kurtis Blow, Yazoo, ακόμα και από τον Humphrey Bogart.

Οι δύο παραγωγοί κέρδισαν το πρώτο βραβείο, έλαβαν 100 δολάρια, ένα μπλουζάκι της Tommy Boy και, το σημαντικότερο, ραδιοφωνική μετάδοση και διανομή στα clubs για το remix τους.

«Αυτό που κάναμε ήταν να κατασκευάσουμε ένα πεντάλεπτο κομμάτι εξ ολοκλήρου από άλλα κομμάτια, χωρίς κάποια αφήγηση πέρα από αυτήν που μπορούσαμε να ράψουμε από τα κομμάτια», δήλωσε ο Steinski στο NPR το 2008.

«Χρησιμοποιήσαμε άπειρα samples – όχι μόνο ένα, αλλά 60 ή 70, νομίζω, στον πρώτο δίσκο μας. Και αυτή ήταν ίσως μία από τις πρώτες προσεγγίσεις αυτού του είδους, αν και, φυσικά, τώρα που το σκέφτομαι, όλα γίνονταν με κασέτες, όχι με ψηφιακή τεχνολογία», σημείωσε.

Εμπνευσμένο από τους πρωτοποριακούς δίσκους «break-in» του Bill Buchanan και το Dickie Goodman, που περιείχαν κωμικά σκετς και ηχητικές παρεμβολές σε δημοφιλή τραγούδια της εποχής, το sampling δεν φαινόταν τόσο πρωτοφανές στη μουσική βιομηχανία.

Όταν η ψηφιακή τεχνολογία έκανε αυτήν την πρακτική πολύ ευκολότερη, η συνέχεια των κωμικών άλμπουμ της Flying Saucer Records φαινόταν φυσική.

«Ξαφνικά, μπορούσες να κάνεις αναφορές παίρνοντας το ίδιο το τραγούδι. Αντί να επαναπροσδιορίσεις στο όργανο σου τη μουσική ως μέρος της δικής σου σύνθεσης, μπορούσες τότε να επαναπροσδιορίσεις το τραγούδι, παίρνοντας το πραγματικό κομμάτι και βάζοντάς το σε ένα νέο περιβάλλον», εξήγησε ο Steinski.

«Η νομιμότητά του ήταν πάντα αμφισβητήσιμη από την αρχή, αλλά η χρησιμότητα και η ευκολία του δεν τίθενται υπό αμφισβήτηση», είπε.

Το «Lesson One – The Payoff Mix» και οι αρκετές συνέχειές του αντιμετώπισαν αρκετά προβλήματα πνευματικών δικαιωμάτων.

Ενώ σημείωναν τεράστια επιτυχία στα underground clubs, τα καταστήματα δεν μπορούσαν να πουλήσουν τα mixes και δεν υπήρχε εύκολος τρόπος για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων.

Μετά από διαμάχες για τη χρήση samples των De La Soul και των Beastie Boys στα τέλη της δεκαετίας του 1980, δημιουργήθηκε ένα σύστημα, αλλά ήταν δαπανηρό.

«Κατέληξε στο εξής: “Τώρα δεν μπορείς να πάρει άδεια, γιατί είναι εξωφρενικά ακριβό…”», είπε ο Steinski.

«Οπότε μόνο οι πλούσιοι μπορούν να παίξουν. Υπάρχει πλέον ένας μηχανισμός: Εάν έχεις την οικονομική δυνατότητα, τότε σίγουρα μπορείς. Αλλά αφορά αυστηρά μία μεγάλη δισκογραφική που μιλάει σε μία άλλη μεγάλη δισκογραφική», συνέχισε.

Ο Double Dee και ο Steinski έχουν γίνει διάσημοι μεταξύ των DJs που δημιουργούν μουσική με samples, όπως οι Coldcut, DJ Shadow και The Avalanches και το δίδυμο εξακολουθεί να είναι ενεργό στο Bandcamp, έχοντας κυκλοφορήσει μάλιστα το «Lesson Four» το 2018.

«Η αλήθεια είναι ότι η νομιμότητα όλου αυτού του πράγματος δεν έχει και μεγάλη σημασία για εμένα», παραδέχθηκε ο Steinski.

«Δηλαδή, θα φτιάχνω τους δίσκους μου όπως και να ‘χει. Είναι σαν να λένε: “Εάν χρησιμοποιήσεις αυτό το μπλε χρώμα στον πίνακα σου, αυτό είναι παράνομο”. Ε, και τι σχέση έχει αυτό με οτιδήποτε; Θα ήταν υπέροχο αν ήταν νόμιμο, είναι κρίμα που δεν είναι, και τι μ’ αυτό;», κατέληξε.

Η ιστορία του Double Dee και του Steinski αντικατοπτρίζει τη διαχρονική μάχη μεταξύ καλλιτεχνικής καινοτομίας και νομικών περιορισμών στη μουσική βιομηχανία.

Το sampling, που ξεκίνησε ως μία underground πρακτική και εξελίχθηκε σε αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας, παραμένει μία τέχνη που ισορροπεί ανάμεσα στη νομιμότητα και την καλλιτεχνική ελευθερία.

Η στάση του Steinski, που επιλέγει να συνεχίσει να δημιουργεί παρά τους περιορισμούς, αποδεικνύει ότι η αληθινή καλλιτεχνική έκφραση δεν μπορεί να περιοριστεί από νομικά πλαίσια. Το «Lesson One» δεν ήταν απλά ένα remix – ήταν η αρχή μιας επανάστασης που συνεχίζει να επηρεάζει τη μουσική παραγωγή μέχρι σήμερα.